Sinds eind vorig jaar is eindelijk een akkoord gesloten rond nachtwerk voor e-commerce. Maar voor wie geldt het? En hoe ga je ermee aan de slag? Koen Magerman, senior juridisch expert SD Worx, zet het op een rijtje.
Dan toch overeenstemming
In België is nachtarbeid bij wet verboden, ook om op piekperioden massaal met tijdelijk personeel, zoals studenten, te werken. In het buitenland – en dan vooral in Nederland – werd de wetgeving op dat punt aangepast. Daarom laten Belgische bedrijven die toch de volgende dag al willen leveren aan hun klanten, hun bestellingen doorgaans in het buitenland klaarmaken. Dat betekent de facto dat er jobs verdwijnen naar het buitenland.
Om die reden werd een regeling van dit thema uitdrukkelijk opgenomen in het regeerakkoord. Het zag er lang naar uit dat de sociale partners geen overeenstemming konden vinden, maar na moeilijke onderhandelingen werd er op 21 december 2015 dan toch een nationaal akkoord gesloten over e-commerce.
Dit akkoord is alleen van toepassing in de distributiesector. Meer bepaald gaat het om ondernemingen die tot een van deze paritaire comités behoren:
- PC voor de zelfstandige kleinhandel (201);
- PC voor de bedienden uit de kleinhandel in voedingswaren (202);
- PSC voor de middelgrote levensmiddelenbedrijven (202.01);
- PC voor de grote kleinhandelszaken (311);
- PC voor de warenhuizen (312).
Geen carte blanche
Maar vergis u niet. Het akkoord geeft geen carte blanche voor nachtarbeid. Het is slechts de eerste fase van een soort van viertrapsraket.
Zo moeten de sociale partners in elk van deze paritaire comités een eigen cao sluiten. Op basis daarvan kunnen de ondernemingen een eigen regeling uitwerken. Bovendien moet er ook nog een bijzonder koninklijk besluit komen, dat de nachtarbeid toelaat binnen de limieten van de arbeidswet.
Het gesloten basisakkoord is eigenlijk een soort draaiboek, dat bepaalt hoe de sectoren en de ondernemingen tot legale nachtarbeid kunnen komen. De grondgedachte van het akkoord is dat e-commerce ’s nachts maar mogelijk kan zijn indien dit gepaard gaat met meer tewerkstelling. Dat engagement moet op elk niveau aangegaan worden.
Verder moeten de ondernemingen concreet de activiteiten bepalen die onder de e-commerce (zullen) vallen, hoe de nachtarbeid er daar zal uitzien en met welke contracten, arbeidsregimes en werkroosters de nieuwe werknemers in de e-commerce zullen werken.
Waslijst
En daar stopt het niet. Er bestaan namelijk al vrij gedetailleerde voorwaarden, die nageleefd moeten worden indien er een wettelijke toegelaten nachtarbeid mogelijk is, en die moeten ook toegepast worden in e-commerce. Die voorwaarden zijn gegroepeerd in de cao’s nr.46 uit 1990 en nr.49 uit 1991 van de Nationale Arbeidsraad.
Die cao’s bevatten de zogenaamde ‘begeleidende maatregelen’ voor de invoering van een nachtregeling, de speciale arbeidsvoorwaarden, de mogelijkheden om (terug) naar dagarbeid over te stappen, een extra vergoeding van de nachtprestaties enzovoort. Het gaat om een hele waslijst aan dwingende voorwaarden, die het zeer typische watermerk dragen van het Belgische arbeidsrecht. De inhoud van het nationale akkoord moet dan opgenomen worden in een sectorale cao, voor elk van de sectoren die hierboven opgesomd zijn.
Wachten op groen licht
De betrokken sectoren zijn trouwens heel snel aan de slag gegaan. Op 14 januari hebben ze allemaal al een cao gesloten, zoals het nationaal akkoord voorzag. In die cao worden de bepalingen van het akkoord gewoon overgenomen en juridisch geformaliseerd. Het akkoord van 21 december 2015 is immers niet bindend en dus ook niet afdwingbaar, deze cao’s zijn dat wel.
Maar we zijn er nog niet. Nu moeten de ondernemingen elk apart ook nog een ondernemings-cao sluiten om de zaak te regelen. Tenzij een onderneming geen syndicale afgevaardigde heeft: dan gebeurt de invoering van de nachtarbeid niet via een cao, maar via een wijziging van het arbeidsreglement.
Eens dat alles in de juridische kannen en kruiken is, is het nog wachten op een koninklijk besluit, dat het licht definitief op groen zet.
– Koen Magerman, senior juridisch expert SD Worx
