Na Amsterdam roept ook Rotterdam ‘dark stores’, de magazijnen van flitsbezorgers zoals Gorillas en Getir, een halt toe. Ze zijn namelijk “bloedirritant”, luidt de consensus onder steden. Maar wat valt eraan te doen?
Distributiecentra in woonwijken
In de praktijk zijn de nieuwe flitsbezorgers, die in grote steden als paddenstoelen uit de grond springen, “bloedirritant”, aldus een Rotterdams gemeenteraadslid. Ze zegt wat steeds meer steden en gemeenten wereldwijd denken, net als hun inwoners en handelaars. Een jaar lang mogen zich in Rotterdam geen nieuwe dark stores meer vestigen, een beslissing die Amsterdam een week eerder ook al nam. New York en Parijs bekijken eveneens hoe ze paal en perk kunnen stellen aan de wildgroei.
Wat is het probleem? Die dark stores zijn eigenlijk minimagazijnen op strategische locaties dichtbij de consument, vanwaar flitsbezorgers binnen de tien à vijftien minuten boodschappen kunnen leveren bij mensen thuis. Vaak vestigen ze zich in (leegstaande) winkelpanden in woonwijken of zelfs pal in de winkelstraten.
Alleen zijn het geen echte winkels, want consumenten komen er niet. Enkel koeriers pikken er met hun brommers en fietsen bestellingen op. Zijn het dan distributiecentra? Ook niet helemaal, want het zijn wel degelijke commerciële ruimtes die in het stadscentrum hun plek hebben, niet op industrieterreinen in de stadsrand. Een grijze zone dus, waar nog geen adequate regelgeving voor bestaat.
Nood aan nieuwe regels
Met hun vaak afgeplakte ramen, vrachtwagens die in het holst van de nacht komen leveren en bezorglegertjes die buiten zitten te wachten vooraleer ze als een pijl uit een boog wegschieten, zorgen ze evenwel voor de nodige overlast in de buurt. Buurtwinkeltjes vrezen bovendien voor hun toekomst, nu zulke machtige nieuwe concurrenten met diepe zakken hun wijken inpalmen.
Vorig jaar alleen al hebben investeerders inderdaad vier miljard euro in Europese foodbezorgers gepompt, bijna het dubbele van wat in hun Amerikaanse tegenhangers werd geïnvesteerd. En dat is nog zonder ‘strategische allianties’ zoals die tussen Jumbo en Gorillas in de Benelux. In Amsterdam en Rotterdam alleen al zouden er momenteel al een kleine vijftig dark stores zijn, en dat is dan nog gerekend zonder de nakende start van Zapp.
Weg gaan ze dus niet meer, maar hoe kunnen steden vreedzaam leren samenleven met de nieuwe flitsbezorgers? Nieuwe vestigings- en bestemmingsregels dringen zich op. Precies daarom bevriezen Rotterdam en Amsterdam de vergunningsprocedures nu, zodat ze de tijd krijgen om nieuwe definities en beleidsregels uit te werken.
Procedures log en achterhaald
“Zijn ze een opslagplaats of een kruidenierswinkel? Dat is wat moet worden bepaald,” vatten New Yorkse gemeenteraadsleden het internationale probleem samen. Bestemmingsplannen dateren bijna overal uit de jaren 1960, toen het idee heerste dat een magazijn onverenigbaar is met residentieel gebruik. “Ik weet niet of dat iets is waar mensen het vandaag de dag mee eens zouden zijn”, aldus advocaat Elise Wagner tegenover CNBC.
Het blijft voorlopig aftasten en zoeken, want ook in Lyon werd eind vorig jaar de opening van een nieuwe dark store nog geweigerd. In Parijs hamert het stadsbestuur erop dat flitsbezorgers vergunningen moeten aanvragen, iets wat niet altijd zou gebeuren. In afwachting daarop is consumenten binnenlaten een handig trucje: dan wordt zo’n dark store plots wel een ‘gewone’ winkel. Getir en Weezy experimenteren daarom in het Verenigd Koninkrijk en in Nederland met een click&collect-optie – zogezegd op vraag van de klant, maar ook nuttig als argument in conflicten met de stadsbesturen.
De flitsbezorgers reageren van hun kant alvast dat ze teleurgesteld zijn door de eenzijdige beslissing van de Nederlandse steden. Ze beklemtonen dat ze graag meedenken met de gemeentebesturen en constructief willen meewerken aan een oplossing, zowel in specifieke gevallen van overlast als voor toekomstige regelgeving. “Het toekennen van vergunningen is een gedecentraliseerd en traag proces. Gezien het groeiende aantal boodschappenbezorgers zou het gunstig zijn om een nieuwe wettelijke definitie te creëren voor winkels zonder klantenstroom, om het vergunningsproces te vereenvoudigen”, zegt Gorillas daarover nog.
