Er zijn nu 690 gespecialiseerde biowinkels in België, waarvan het merendeel zelfstandige handelaars. Zij winnen marktaandeel van de supermarkt, maar moeten op zoek naar schaalvoordelen: “Consolidatie is onvermijdelijk.”
Grote regionale verschillen
Biologisch is een groeimarkt: de omzet steeg in 2019 naar 779 miljoen euro. Daarmee vertegenwoordigt bio een marktaandeel van 3,4% in België. In Wallonië bedraagt dat aandeel zelfs 4,9%. Ook het aantal biowinkels blijft toenemen: er zijn er nu 690, zo blijkt uit een recente studie van geomarketingspecialist Sirius Insight in samenwerking met adviseur Sales4Bio. “De ontwikkeling van de biomarkt drijft tot nu toe sterk op feeling en opportunisme. Maar wij zien dat de concurrentiedruk verhoogt: het wordt tijd voor beter overwogen beslissingen, op basis van cijfers,” zegt Karolien Sottiaux van Sirius Insight.
Amper 30% van de biowinkels behoort tot een keten als Bio-Planet, Färm, Origin’o of Ekivrac. Bijna de helft bevindt zich in Wallonië. “We zien enorme verschillen tussen Vlaanderen en Wallonië. Niet alleen hebben Vlaamse consumenten minder interesse voor bio, maar ze hebben ook minder winkels ter beschikking en minder de neiging om verschillende winkels te combineren. Nochtans is de markt er: de bevolking is groter, de koopkracht hoger. De groep occasionele gebruikers is groot: zeven op tien koopt wel eens bio. Het komt er nu op aan die klantengroep te overtuigen en te fideliseren. En het mag ook niet te duur zijn. Dat is waarom Nederlandse merken in Vlaanderen beter functioneren dan in Wallonië: ze zijn goedkoper.”
Bewustwording
Opmerkelijk is dat de zelfstandige winkels marktaandeel winnen van de grote supermarkten, die nochtans ook sterk inzetten op bio. “In 2018 kocht 60% van de bioconsumenten hun bioproducten uitsluitend in de supermarkt, in 2020 was dat 53%. Meer consumenten combineren aankopen in de supermarkt met de speciaalzaak: dat percentage groeide van 25% naar 30%.”
Hoe valt die evolutie te verklaren? “We zien een verandering in consumentengedrag die nog versterkt werd met de lockdown: mensen willen lokaal winkelen, willen anders consumeren, willen weten waar de producten vandaan komen… Ze maken een onderscheid tussen het bio label en bio-ethiek,” zegt Mélanie Longin van Sales4Bio. “Ze weten dat de lokale handelaar z’n producten dicht bij de deur inkoopt. Er is een echte bewustwording.” Foodretailers als Carrefour en Delhaize doen nu inspanningen om kleine, lokale biomerken op te nemen in hun assortiment. Dat stelt de producenten voor een dilemma, want biowinkels zijn uiteraard niet blij als hun exclusieve biomerken ook in de supermarkt opduiken.
Groei voor franchiseconcepten
Hebben de zelfstandige biohandelaars wel voldoende slagkracht? “In Frankrijk zien we dat de meeste biowinkels intussen tot een keten behoren,” aldus Longin. Consolidering verwacht ze ook in België: “Ik vermoed dat de franchiseconcepten zich verder gaan ontwikkelen: denk aan Ekivrac in Wallonië, aan Färm… Dank zij de kracht van hun enseigne kunnen ze zelfstandige winkels overtuigen om zich aan te sluiten om zo schaalvoordelen te bereiken. Ook de groothandelssector achter die biowinkels ondergaat verdere consolidatie. Groothandel Hygiena maakt nu deel uit van de Franse groep Compagnie Biodiversité. Denk ook aan de recente fusie van het Nederlandse Udea met Biofresh: alle Origin’O winkels worden op termijn Ekoplaza. Vanuit Frankrijk komen Bio c’ Bon en La Vie Claire opzetten.”
Heeft de coronacrisis voor groei gezorgd? Het beeld is gemengd: “Tijdens de lockdown was het erg druk, maar de maanden daarna waren heel kalm. Biowinkels hebben wel nieuwe klanten aangetrokken, maar daarvan is misschien 10% gebleven. In Brussel hebben verschillende winkels het nu erg moeilijk: de kantoren zijn leeg, mensen werken thuis, er is geen passage…”
Toch is er potentieel, benadrukken onze gesprekspartners: “We zien dat het aantal mensen dat bio koopt, jaar na jaar stijgt. We kunnen verwachten dat de kleine biospeciaalzaken meer in de richting van franchise gaan evolueren en dat de grote supermarkten ook stilaan zullen transformeren. Er is nog plaats op de markt, er zijn nog witte vlekken: in bepaalde provincies is er nog een onderaanbod.”
Afbeelding; geografische verdeling van bioketens in België (Bron Sirius Insight)
