Plantaardige voeding is een groeimarkt, vandaar dat grote producenten als Danone of Nestlé ze nu via acquisities betreden. Wat zijn de implicaties voor retailers van een consolidatieslag in de sector vleesvervangers en plantaardige eiwitten?
Gezondheidsissues
Eerst de achtergrond: plantaardige eiwitten zijn vanzelfsprekend altijd een onderdeel geweest van ons dieet. Veelal worden ze geconsumeerd als groente of in de vorm van brood of granen. Wel is de consumptie van deze eiwitten door de bank genomen te laag, met name van groenten (en fruit), aldus de FAO. Dat geldt voor bijna de helft van alle inwoners. Daarentegen zitten ‘we’ in Europa tegen onze limiet wat betreft de consumptie van dierlijk eiwit.
“Vleesconsumptie legt een groot beslag op schaarse hulpmiddelen als water en land”, aldus Gerard Klein Essink van consultant Bridge2Food. Bovendien is de consumptie van vlees geassocieerd met gezondheidsproblemen, met name op gebied van hart- en bloedvaten en in mindere mate met kanker (rood vlees, red.). Vandaar dat nationale overheden en de EU inzetten op een hogere intake van plantaardige eiwitten, aldus Klein Essink.
Eerste en tweede golf
Klein Essink ziet gezondheid als een primaire drijfveer voor verdere marktgroei van plantaardige eiwitten in voeding en dranken. Hij zag rond de eeuwwisseling het eerste signaal in de vorm van een USDA-besluit om een gezondheidsclaim – ‘verlaagt het risico op hart- en vaatziekten’ – toe te kennen aan soja. “Dat leidde vrij snel tot een acquisitiegolf waarbij spelers als Worthington Foods en Kellogg’s zich lieten gelden’, aldus Klein Essink.
Volgens Klein Essink is zo rond 2015 de tweede golf gaan rollen: de opkomst van jonge, hippe bedrijven (o.a. Beyond Foods en Impossible Foods) die innovatieve alternatieven ontwikkelen voor vlees. Deze zijn niet alleen gebaseerd op soja, maar ook op andere eiwitten, zoals lupine of algen. “De groei zit momenteel met name in meat-free, zowel in de VS als in Europa. Er is nog een wereld te winnen op gebied van penetratieverhoging. Deze is momenteel nog aan de lage kant.”
Groeipotentie vleesvervangers
Recente acquisities als de Alpro-aankoop door Danone of de move van Nestlé richting het Amerikaanse Sweet Earth illustreren het groeipotentieel van plantaardige alternatieven in zuivel en vlees, aldus Klein Essink. Daarbij ligt het grootste potentieel in vlees, een enorme markt qua volume. Immers, een paar procenten van een miljardenomzet vertegenwoordigt al snel een behoorlijke waarde.
“In zuivel, waar Danone met Alpro een volwaardig plantaardig alternatief heeft, zie ik de groei meer in gespecialiseerde plantaardige blends, zoals sojamelk met kokos- of amandelmelk. Interessant qua marge, maar het zal de balans niet zo snel door laten slaan richting plantaardig.”
Dat gezegd zijnde, zullen vleesvervangers ook nog een hele weg af moeten leggen. Vlees is nog allesbehalve van het bord verdwenen. Eerdere consumptiecijfers, bijvoorbeeld de Europese uit 2014 (DG Agriculture, EU), laten zien dat de vleesconsumptie weer aan kan trekken, voornamelijk als gevolg van een overaanbod en lagere prijzen die hieruit voortvloeien.
Tesco voorloper ‘free from’
Goed nieuws is in ieder geval dat grote multinationals zich in het strijdperk hebben gemeld. Dat betekent meer productontwikkeling, grotere merkoperaties en een betere distributie: absolute voorwaarden voor verdere groei. Op termijn zullen retailers met hun huismerkassortiment mee kunnen liften op deze golf.
“De grotere Europese retailers hebben het assortiment in plantaardig, met name in vleesvervangers, al behoorlijk uitgebreid”, stelt Koen de Jong, oprichter van IPLC (huismerkonderzoek en consultancy). De Jong ziet Tesco als een van de voorlopers op gebied van huismerken in het ‘free from’-segment: “Hieronder kun je ook meat-free scharen. Free-from omvat echter ook plantaardige eiwitten (gluten/tarwe-eiwit), lactose en kippenei-eiwit. Het assortiment is deels gericht op consumenten met allergieën en/of intoleranties en deels op consumenten die hun inname van dierlijk eiwit willen verlagen.”
Slipstream
De Jong dankt de versterkte focus van retailers op plantaardig vooral aan een aantrekkende markt die wordt gedreven door gezondheid en aspecten als dierwelzijn en milieubelasting. “Bedrijven uit de vleesindustrie hebben hier al op voorgesorteerd, zoals een Tönnies in Duitsland of het Nederlandse Zwanenberg Food Group. Deze spelers hebben alternatieven voor vlees ontwikkeld omdat ze het marktaandeel dat ze met vlees verliezen, terug willen winnen met plantaardig. Ook in andere productgroepen, zoals soepen of pizza’s, zijn meat-free componenten in opkomst.” Onlangs introduceerde Unox in Nederland Vegetarische Gehacktballetjes in Tomatensaus, waarbij de vleesvervangers afkomstig zijn van De Vegetarische Slager.
Op de vraag of retailers niet een voorsprong op kunnen bouwen met de concurrentie op gebied van meat-free, antwoordt De Jong: “Het is aan de merkproducenten om de markt te ontwikkelen en aan retailers om in hun slipstream met hun winkelmerken te volgen. Hetzelfde geldt voor de promotie op de winkelvloer of in magazines/internet/tv. Retailers zullen niet specifieke assortimenten gaan ‘pushen’, maar promoten hun winkelmerk als geheel.”
