Heeft het coronavirus nu wel of niet een nefaste impact op de aanvoer van voedingsproducten in de supermarkten? Daarover circuleren nogal wat tegenstrijdige berichten. De realiteit is complex, zo blijkt…
Aanvoer groenten en fruit
Er verschenen de afgelopen weken in verschillende media alarmerende berichten over de voedselbevoorradingsketen. Door maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus wordt de aanvoer van heel wat producten bemoeilijkt: bedrijven staken tijdelijk de activiteiten, ziekteverzuim veroorzaakt een tekort aan medewerkers, luchtverkeer valt grotendeels weg, grenzen gaan dicht…
Voor houdbare producten dreigen er niet meteen tekorten, er zijn doorgaans voldoende voorraden. Er zou wel een impact kunnen zijn op de aanvoer van kort houdbare, verse producten waarvoor logischerwijs geen of nauwelijks buffervoorraden zijn aangelegd. De visserijsector bijvoorbeeld ziet een groot deel van de vraag wegvallen door de sluiting van de horeca: daardoor kelderen de prijzen en loont het voor heel wat vissers niet langer de moeite om nog uit te varen. De vleessector – hoofdzakelijk binnenlandse productie – wordt door de gedaalde vraag geconfronteerd met een overschot aan slachtdieren, maar bevoorradingsproblemen zijn er (nog) niet.
Door strikte maatregelen en een tekort aan seizoenarbeiders in het zuiden van Europa – vooral in Spanje – zou mogelijk wél een deel van de oogst en aanvoer van citrusvruchten en tomaten in gevaar kunnen komen, en binnenkort ook van nectarines en perziken. Ook producten uit verafgelegen regio’s geraken wat moeilijker tot bij ons. Sommige kleine groenten en vruchten (lychees, vijgen, erwten…) komen vaak mee in de laadruimtes van passagiersvluchten, maar die zijn nu grotendeels opgeschort.
Kiwischip op komst
Voor producten die per schip naar Europa komen, is er voorlopig weinig reden tot grote ongerustheid: volgens Sea-Invest, één van de grootste overslagbedrijven voor fruit, verlopen de zaken tot nu toe normaal in de havens van Antwerpen, Hamburg, Rotterdam en Zeebrugge. “Er is een beetje minder aanbod omdat sommige productielanden door de lockdown minder efficiënt plukken of transporteren, maar wij werken op normale kracht, capaciteit en snelheid“, verklaart directeur Johan Claes aan De Tijd. De groep ziet geen terugval in de behandeling van appelen, peren, citrusfruit, bananen, ananas en steenfruit. Maandag zal het eerste kiwischip van het nieuwe seizoen vanuit Nieuw-Zeeland aanleggen in Zeebrugge, geheel volgens de planning.
In de supermarkten zijn er voorlopig alleszins geen merkbare tekorten. Ook de aanvoer van lokale producten lijkt voorlopig te lukken: brancheorganisaties hadden aan de alarmbel getrokken omdat een gebrek aan seizoenarbeiders vanuit het oosten van Europa de oogst zou bemoeilijken van onder andere asperges en aardbeien. Onder andere in België, Duitsland en Frankrijk heeft de regering al ingegrepen door tijdelijk werklozen de kans te geven om in te springen. Prijsstijgingen worden niet meteen verwacht: er is meestal ruim voldoende aanbod omdat de vraag vanuit de horeca is weggevallen. In heel wat Europese landen wordt de consument daarom opgeroepen om zoveel mogelijk lokale groenten en fruit te kopen.
Koffie en cacao
Een probleem is wél de export naar landen buiten Europa. Grenzen gaan dicht en er is een gebrek aan koelcontainers doordat de hele logistieke ketting verstoord is. India is in lockdown, waardoor de uitvoer van appels en peren naar die regio is stilgevallen. Zo is ook de uitvoer van diepvries aardappelproducten sterk teruggevallen. De magazijnen liggen vol, de productie wordt stilgelegd en de producenten riskeren 200 miljoen euro aan inkomsten te verliezen.
Ook dreigt het coronavirus problemen te veroorzaken in de aanvoer van grondstoffen als koffie en cacao. Lockdowns bemoeilijken de bevoorrading en de prijzen stijgen, ook al omdat sommige invoerders uit voorzorg voorraden zijn gaan hamsteren. De nieuwe koffieoogst in Zuid-Amerika start eind april. Fairtrade Belgium waarschuwde vorige week nog dat de bevoorradingsketen voor koffie zeer kwetsbaar is. Als de pandemie zwaar toeslaat in de betrokken gebieden in Sub-Saharaans Afrika en Latijns-Amerika, kan dat grote gevolgen hebben. De oogst gebeurt er doorgaans door kleine familiale bedrijven, de infrastructuur en de gezondheidszorg schieten er tekort, de aanvoer kan hinder ondervinden door ziekte, door lockdown-maatregelen, gehinderd transport en een tekort aan containers. “Als we niet opletten, riskeren we binnenkort weer cichorei te moeten drinken“, aldus Charles Snoeck van Fairtrade Belgium.
