Een van de meest geanticipeerde beursintroducties van het jaar, die van maaltijdbezorger Deliveroo op de London Stock Exchange, is op een fiasco uitgedraaid. Het aandeel tuimelt omlaag. Deels omdat topman Will Shu via extra stemrechten zijn controle betonneerde, maar vooral omdat de markt zich zorgen maakt over de duurzaamheid van het businessmodel.
Waarderingen tot 10 miljard euro
In de aanloop naar de beursgang vlogen de miljardenwaarderingen voor Deliveroo in het rond. Op z’n piek werd het bedrijf gewaardeerd aan net iets meer dan 10 miljard euro. Maar de beurs toonde zich van z’n meest ongenadige kant, en die ambities werden snel getemperd.
Eerst moest Shu de zogenaamde prijsvork, de minimum- en maximumprijs waarmee het aandeel werd aangeprezen bij investeerders, naar beneden bijstellen. Die ging van 3,90 tot 4,60 pond naar 3,90 tot 4,10 pond per aandeel. Een ogenschijnlijk beperkte verlaging van de bovengrens met een halve pond, maar die aanpassing verlaagde de maximale potentiële beurswaarde wel met een slordige 1 miljard pond of 1,2 miljard euro.
Eigenzinnige controlestructuur
En zelfs dat blijkt nu niet te volstaan om een afstraffing op de beurs te voorkomen. Het aandeel krijgt klappen tot 30 procent. Een fors signaal van de markt dat het niet hetzelfde vertrouwen heeft in de toekomst van Deliveroo als oprichter Shu zelf. Die stampte Deliveroo in 2013 uit de grond in Londen en bouwde het van daaruit uit tot een van de grote namen in de wereld van maaltijdleveringen. De beursgang moest de bekroning van dat werk worden.
Een deel van die afstraffing is te wijten aan de eigenzinnige controlestructuur die Shu in het leven riep om te vermijden dat hij na de beursgang zou af te rekenen krijgen met nukkige aandeelhouders die hun zeg wilden opeisen over de strategie van zijn bedrijf. Er zullen twee soorten aandelen zijn: de gewone aandelen die je nu op de beurs kan kopen, en de aandelen van Shu, die maar liefst 20 keer meer stemrechten bezitten dan de gewone aandelen. Met andere woorden: de “gewone” aandeelhouders van Deliveroo krijgen weinig tot niets in de pap te brokken.
Statuut koeriers
Maar de grootste molensteen rond de nek van Shu is de twijfel over de toekomstige winsten van het bedrijf. Ondanks de huidige coronagedreven bonanza voor maaltijdbezorgers is het nog steeds wachten op de eerste pond of euro winst bij het bedrijf. En dat terwijl de omzet in 2020 de kaap van 1 miljard pond (1,2 miljard euro) rondde. Deliveroo verdedigt zich door te stellen dat het zwaar moet investeren in technologie en marketing, wat een legitiem argument is. En als dat resulteert in een marktleider die nadien de marges kan vergroten en zo forse winsten kan halen uit zijn enorme schaal, hoeven de huidige verliescijfers ook geen probleem te zijn. Bovendien slaagde het bedrijf erin om de verliescijfers gevoelig te doen dalen.
Alleen: topinvesteerders vrezen dat die hogere marges er misschien nooit gaan komen, wel integendeel. Alles zal afhangen van wat er in de toekomst zal gebeuren met het statuut van de koeriers van het bedrijf. Die zijn vandaag allemaal niet in loondienst, maar werken als (schijn?)zelfstandigen voor Deliveroo. Maar het ziet er hoe langer hoe meer naar uit dat daar verandering in zal moeten komen.
In Spanje en Nederland lieten rechters al verstaan dat Deliveroo-koeriers werknemers zijn, en dus ook onder dat statuut zouden moeten werken. In België spreekt een rechter zich dit najaar uit over de kwestie. Uit een reportage in De Tijd blijkt alvast dat het huidige model van Deliveroo voor de Belgische koeriers meer nadelen dan voordelen heeft, tenzij de koerier het handig speelt met het precieze statuut waarmee die rondfietst.
Eten of gegeten worden
Het is perfect mogelijk om anders te werken. Dat bewijst Deliveroo-concurrent Just Eat Takeaway.com, die het regelt met interimcontracten. Alleen rijst dan de vraag of het huidige businessmodel stand houdt. In principe zou Deliveroo naar winst evolueren eenmaal de zwaarste investeringen achter de rug zijn en de omvang van het bedrijf begint te renderen.
Maar als topman Shu door rechters gedwongen wordt om z’n koeriers overal ter wereld op de loonlijst te nemen, komt dat toekomstige verdienmodel zwaar onder druk te staan. Hij heeft z’n klanten gewoon gemaakt dat thuisleveringen weinig geld kosten. Dus aan die kant meer marge gaan zoeken, wordt geen evidente opgave.
Sowieso is de markt van maaltijdleveringen er eentje van “eten of gegeten worden”. Iedereen gaat ervan uit dat de markt zich zal stabiliseren rond enkele marktleiders, die zich via fusies en overnames zullen vormen. Just Eat Takeaway.com toonde zich daarin de jongste tijd het agressiefst, met de overname van het Amerikaanse Grubhub als jongste wapenfeit. Ook UberEats blijft een speler waarmee rekening moet gehouden worden. Shu weet wat hem te doen staat: als hij de winstgevendheid van zijn bedrijf niet op een of andere manier weet op te krikken, zal hij eerder prooi dan jager worden. Twintigvoudige stemrechten of niet.
