Zoals bij elke jaarwisseling peilt RetailDetail de stemming in de retailsector. Hoe groot was de schade het afgelopen jaar in de Benelux? Wordt 2020 het jaar van Amazon en Jumbo? Van sociale onrust en consuminderen? Vier experts delen hun visie.
Gino Van Ossel: “Een dieper wordende kloof tussen winnaars en verliezers”
Het jaar 2019 bleek voor de retailsector toch vooral een verderzetting van het jaar 2018, zonder grote breuklijnen, vindt Gino Van Ossel van Vlerick Business School: “In een moeilijke markt gooiden de zwakke spelers de handdoek in de ring of gingen ze op zoek naar een tweede adem. Coolcat, Sissy Boy, Tony Mertens, P&C en Veritas zijn slechts enkele namen die ofwel uit het straatbeeld zijn verdwenen, ofwel een nieuwe eigenaar hebben gekregen. Dé meest verrassende ontwikkeling is dat we nu ook in de topstraten in de topsteden steeds minder passanten tellen, met leegstand en dalende huurprijzen tot gevolg in de Brusselse Nieuwstraat, op de Antwerpse Meir en in de Gentse Veldstraat. Gelukkig noteren we ook winnaars en sterke retailers die blijven innoveren. Tenslotte zetten steeds meer retailers in op duurzaamheid.”
Wat brengt 2020? “De komst van Amazon naar Nederland, en dus ook naar Vlaanderen, dient zich aan als de belangrijkste ontwikkeling voor het komende jaar. Hoe agressief gaat de Amerikaanse e-commercegigant zich opstellen? Hoe weerbaar zijn bol.com en Coolblue? Wat zullen we gevolgen zijn voor de omnichannelretailers? Hoe dan ook wordt dit de zoveelste schokgolf die de retailsector zal teisteren. Net daarom zal 2020 weer sterk lijken op 2019, met een steeds dieper wordende kloof tussen de winnaars en verliezers. Stop nu vijf namen van retailers die u volgend jaar zit verdwijnen in een omslag, en bekijk volgend jaar of u het bij het rechte eind had…”
“Tegen die achtergrond zal de klimaatopwarming steeds meer onze aandacht opeisen. Besparen op energie en verpakking vergt al zware inspanningen. Maar wat als de klant echt gaat consuminderen, en marktvolumes onder druk komen? Wat als we de gehele supply chain gaan moeten verduurzamen? Ook al is de ‘Green Deal’ van de Europese commissie voorlopig slechts een ambitie, de gevolgen voor de retailsector zullen bijzonder ingrijpend zijn. Hoog tijd om hier in 2020 een langetermijnstrategie voor uit te werken!”
Els Breugelmans: “Wijzigende rol voor fysieke winkel”
“Mede dankzij de media is de introductie van Jumbo in België als een grote gebeurtenis te beschouwen. Uiteraard is het een belangrijk evenement, en kijk ik met spanning uit hoe het marktaandeel van de bestaande Belgische maar zeker ook Nederlandse spelers op de Belgische markt de volgende jaren zal veranderen”, zegt Els Breugelmans, professor marketing aan de KU Leuven.
“Daarnaast zie ik dat veel fysieke winkels hun positionering en rol aanpassen. Daar waar fysieke winkels vroeger enkel een aankoopkanalen waren, zijn ze dat vandaag de dag niet meer. Ondertussen kan je er ook pakketjes ophalen (zelfs van andere online spelers), kan je er ready-to-eat producten vinden, of zelfs in de winkel zelf een hapje eten. Deze wijzigende rol van de fysieke winkel, met concepten die meer ‘blurring’ zijn tussen aankoop en horeca, is een evolutie die volgens mij nog sterker zal doorgezet worden in de komende jaren. Kijk maar naar Carrefour City/Express, Cru of Delhaize Fresh Atelier.”
“Die blurring zie je trouwens ook op een ander niveau, bij producenten die ook zelf winkelpunten beginnen te openen, waardoor ze tot op zekere hoogte retailer worden. Daar waar dat aanvankelijk voorbehouden was voor de duurdere producten (denk Apple of Nike) komen dergelijke merkenwinkels vandaag ook steeds vaker voor bij FMCG-producten. Ze willen dicht bij de klant zijn met een winkelconcept dat prikkelt en inspireert. Denk aan de recente opening van een flagshipstore door Côte d’Or.”
“Naast een focus op gemak zie ik een toenemende optimalisatie en verbetering van processen die voor klanten als lastig gezien worden: denk aan scannen en betalen. Wellicht duurt het nog even voor we kassaloze winkels zullen hebben, maar verschillende kleinschalige experimenten zijn alvast interessante evoluties, zoals de spraakassistent van Colruyt of de ‘walk-in drive’ van Carrefour. Er is duidelijk ook een verhoogde aandacht voor bio, vers, lokaal en duurzaam, met nieuwe winkelconcepten die dit integreren of strategieën die op de circulaire economie aansluiten. Dat Ikea meubilair gaat verhuren is een interessante evolutie. Tenslotte zie ik een verhoogde focus op proximiteit, dicht bij de klanten: niet noodzakelijk met het volledige assortiment, maar wel op locaties die gemakkelijk te bereiken zijn, zoals Coolblue en Ikea.”
Jorg Snoeck: “Het jaar van de stakingen”
“Er is eindelijk een zichtbare kentering bij de retailers: ze beginnen in te zien dat het anders moet en dat het tijdperk van ‘one size fits all’ voorbij is. We zien dat ze werken aan nieuwe winkelmodellen. Nog voorzichtig, maar wel hoopgevend”, vindt RetailDetail-oprichter Jorg Snoeck. “Ik denk aan Delhaize Fresh Atelier, of aan Scoopstore, een mooi lokaal initiatief dat nu de vleugels uitslaat. Ook recente innovaties bij onder andere Aveve, Foodmaker, Juttu, Camp New York, Ikea Planning Studio, Space10.io… helpen retail verder. Je ziet dat retailers een versnelling hoger schakelen inzake duurzaamheid. De deeleconomie boomt, de samenleving wordt transparanter. Het moet wel betaalbaar blijven, want de consument houdt de vinger op de knip.”
“Decentralisatie op de winkelvloer is een moeilijke horde voor retailers die het sinds meer dan vijftig jaar gewoon zijn om afgelijnde taken te definiëren, in een top-down omgeving. Hoe digitaler de wereld wordt, hoe menselijker de wereld zal moeten worden, zo ook op de winkelvloer. ‘Inline retail’ gaat een nog duidelijker positie innemen: het onlineassortiment op de winkelvloer, gekoppeld aan een medewerker die haar/zijn vak zeer goed kent. Die combinatie is onklopbaar. We gaan dus naar duurdere winkelmedewerkers met veel IQ, maar vooral EQ. Skills vinden wordt moeilijker en moeilijker. Investeren in menselijk kapitaal zal een grote impact hebben op de organisaties.”
Er is hoop, maar er zijn ook zorgen, aldus Snoeck. Denk aan de onvoorspelbare werknemer die wel weet dat de pensioenen onbetaalbaar worden – aangezien we allemaal langer leven dan de vorige generatie – maar die zeker zelf niet langer wil werken en de hete aardappel dus doorschuift naar de kinderen. “We evolueren naar een verhaal waarbij we langer met pensioen zijn dan dat we werken. Dat kan niet gedragen worden door de zowat 30% werkende mensen. We verkopen vandaag meer pampers voor ouderen dan voor baby’s. Dat zegt genoeg…”
“Daarnaast zien we een ‘race to the bottom’, zeker bij de supermarkten, die opnieuw zullen moeten herstructureren om boven water te blijven. Enkele kleinere ketens zullen mogelijk omvallen, omdat ze niet meer kunnen volgen. Daar komt nog eens bij dat Amazon in het voorjaar van 2020 nu echt de aanval op de Benelux zal inzetten. En de euro kan maar één keer uitgegeven worden… Winkels zullen de openingsuren moeten uitbreiden, in binnenstedelijke gebieden zullen ze ook op zondag moeten openen, om overeind te blijven. Maar werknemers, zeker in het zuiden van ons land, gaan dit niet willen begrijpen. Ik voorspel daarom dat 2020 het jaar zal zijn van de stakingen. De retailsector wordt nog meer een sector in crisis.”
Katelijn Quartier: “Het jaar van duurzame luxe”
“In 2019 zagen we hoe ‘beleving’ evolueerde naar een meer genuanceerde beleving, die relevant en intelligent moet zijn. Die evolutie kan je doortrekken in wat in 2020 komen zal”, denkt Katelijn Quartier, academisch directeur van het Retail Design Lab en docent aan de Universiteit Hasselt. “Consumenten zullen genuanceerder, bewuster omgaan met hun koopgedrag. Hoewel niet meteen iedereen op de kar zal springen, is er toch een steeds groeiende groep die evolueert van consument naar gebruiker: gebruikers delen producten, huren of kopen tweedehands kleding, en gaan ook consuminderen. We beseffen steeds meer dat de principes van het kapitalisme een negatieve invloed hebben op onze planeet.”
“Als we hebben over shopdesign dan zie ik twee belangrijke trends voor 2020. Ten eerste zie je het belang van duurzaamheid verder toenemen: zowel grote spelers als enthousiaste start-ups zullen hier het voortouw nemen. Ten tweede zien we al enkele grote spelers experimenteren met nieuwe concepten. Zo zijn Hermès, Yves Saint Laurent en Prada begonnen met het ‘club culture’ format. Zie het maar als een pop-up 2.0 club concept, waarbij men consumenten wil omtoveren tot leden. Als deze merken het slim aanpakken en één en twee combineren, wordt het komende jaar het jaar van ‘sustainable luxury’. Als de consument ook hier in meegaat, is het cirkeltje rond en landen we automatisch bij consuminderen: minder maar beter, dus.”
