De oeverloze discussie rond de loonnorm roept vragen op. Moet ik als retailer die ‘coronacheque’ nu geven? Mag je je medewerkers eigenlijk nog wel een loonsverhoging geven? En wat als je de loonnorm niet respecteert?
Wie bepaalt de loonnorm?
De loonnorm heeft als doel de concurrentiepositie van de Belgische ondernemingen en de werkgelegenheid te bevorderen: de norm bepaalt voor twee jaar hoeveel de Belgische loonkosten maximaal mogen stijgen.
De totstandkoming van die loonnorm verloopt niet zonder slag of stoot: er gaat een hele procedure aan vooraf. Dat begint bij de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) die een verslag opstelt over de maximaal beschikbare marges voor de loonkostontwikkeling. Er wordt hierbij rekening gehouden met de verwachte evolutie van de lonen in Duitsland, Frankrijk en Nederland. Op basis van dit verslag worden vervolgens onderhandelingen gevoerd door de vakbonden en werkgeversorganisaties in de hoop tot een interprofessioneel akkoord (IPA) te komen die de loonnorm vastlegt. Komen de sociale partners niet tot een akkoord, gaat het dossier naar de regering die een bemiddelingsvoorstel moet doen rekening houdend met het verslag van de CRB. Als de sociale partners het bemiddelingsvoorstel van de regering niet binnen de maand aanvaarden, kan de regering de loonnorm zelf vastleggen.
Begin 2021 gaf het verslag van de CRB aan dat de loonkost per werkgever in 2021/2022 maar maximaal 0,4% zou mogen stijgen om concurrentieel te blijven. Dit betekent dat het totale budget dat u als werkgever gemiddeld per werknemer aan lonen en voordelen besteedt, maximaal 0,4% mag stijgen. Het toekennen van individuele loonsverhogingen is en blijft dus steeds mogelijk zo lang men als werkgever het totale verloningsbudget met niet meer dan 0,4% laat toenemen. Deze stijging van de loonkost komt bovenop de indexatie van de lonen en de baremaverhogingen. Vergeleken met de maximale stijging van loonkost van 1,1% de voorbije 4 jaar, was/is de marge voor de stijging van de loonkosten voor 2021/2022 dus eerder gering. Dit was niet naar de zin van de vakbonden. Na verhitte onderhandelingen tussen de sociale partners kon geen akkoord worden bereikt over wat er bovenop de 0,4% loonsopslag nog zou kunnen worden toegekend aan de werknemers.
De coronacheque
Het dossier werd daarop naar de regering gestuurd. De regering hield begin mei vast aan de maximale stijging van 0,4% van de loonkost maar stelde onder druk van werknemerszijde voor dat ondernemingen die goed presteerden de mogelijkheid zouden krijgen om een bijkomende consumptiecheque tot maximaal 500 euro te geven aan hun werknemers. Werkgevers die een dergelijke cheque zouden willen toekennen, moeten er rekening mee houden dat hierop 16,5% werkgeverslasten zouden moeten worden betaald. Voor de werknemer zou het brutobedrag op de cheque ook onmiddellijk het netto te spenderen bedrag zijn. De cheque zou initieel op sectorniveau kunnen onderhandeld worden. Pas als daar geen akkoord wordt gevonden, zou op ondernemingsniveau onderhandeld kunnen worden.
Of u als werkgever de ‘coronacheque’ zal kunnen of moeten toekennen, hangt dus af van het verdere overleg. Naar verluidt zou minder dan 10% van de Belgische ondernemingen goed gepresteerd hebben zodat het lang niet zeker is dat veel coronacheques zullen worden uitbetaald. Bedoeling zou zijn dat deze nieuwe coronacheque in meer handelszaken – bijvoorbeeld ook in supermarkten – zou kunnen worden besteed dan de consumptiecheque die in 2020 werd toegekend en waarvan niemand wist waar die te besteden viel.
Loonnorm per sector?
De bonden zijn vandaag niet tevreden met het bemiddelingsvoorstel van de regering en dreigen opnieuw met acties. Ze willen ook een verhoging van de minimumlonen in het loonakkoord opnemen. De kans dat de sociale partners binnen de maand akkoord zullen gaan met het bemiddelingsvoorstel van de regering is quasi onbestaande. Het wordt dus wachten op de regering die uiteindelijk de loonnorm definitief zal moeten vastleggen.
Het is helder dat een algemene loonnorm die zonder uitzondering wordt opgelegd aan alle Belgische werkgevers over alle sectoren heen niet meer werkt. Zou een loonnorm per sector soelaas kunnen bieden? Dit wordt ongetwijfeld vervolgd…
We herinneren er graag aan dat een werkgever die de loonnorm niet respecteert een boete kan opgelegd krijgen van 250 tot 5.000 euro per werknemer (met een maximum van 100 werknemers). Elke Belgische werkgever doet er dus goed aan de ontwikkelingen inzake de loonnorm op de voet te volgen.
Elke Duden is vennoot bij CMS De Backer waar zij deel uitmaakt van het departement arbeid- en pensioenrecht. Ze houdt kantoor in Antwerpen (Berchem) en Brussel (Watermaal-Bosvoorde).
