Hoewel Black Friday in principe op vrijdag 29 november plaatsvindt, vliegen de kortingen de consument nu al om de oren. Niet alle retailers stappen echter mee in dat geïmporteerde feest van het consumentisme: duurzaamheid is daarbij heel vaak een argument. Wordt Zwarte Vrijdag groen?
“Op is op”
Vanaf vandaag kunnen Coolblue-klanten al álle Black Friday deals bestellen, zo meldt beginbaas Pieter Zwart in een persbericht: “We zijn er helemaal klaar voor en het gaat razend druk worden. Zo druk dat het zou kunnen dat de Belgische en Nederlandse pakjesdiensten nu vrijdag niet in staat zullen zijn om alle pakjes de volgende dag al te leveren. Daarom hebben we een drastisch besluit genomen, namelijk dat we alle Black Friday deals vandaag al online hebben gezet. Vandaag besteld, morgen in huis. Maar op is op.” Bovendien opent Coolblue op het treinstation Utrecht Centraal een pop-upwinkel voor het afhalen van pakjes in deze drukke periode. Die winkel blijft open tot eind dit jaar.
Slimme marketing, kan je zeggen. Coolblue staat hierin niet alleen: de Carrefour-hypermarkten lanceren “de week van Black Friday”, Albert Heijn pakt de hele week uit met “mega scherpe deals” (zowel in Nederland als in België) en bij online zusje bol.com duurt Black Friday zelfs acht dagen. Bij elektrowinkel Krëfel zijn dat er maar liefst elf, en doe-het-zelfketen Hubo spant de kroon met twaalf ‘zwarte’ dagen.
“Enkele jaren geleden betekende Black Friday nog dat we verkochten zonder marge, maar dat is niet meer het geval”, zegt Joris Boeckx van Hubo aan Gazet van Antwerpen. Hij relativeert de actie ook: “We wilden in onze folders verwijzen naar Black Friday, maar toevallig kwam het in onze planning zo uit dat die folder een week eerder uitkwam.” In België blijven de Black Friday-kortingen doorgaans nog enigszins beperkt: verkopen met verlies mag sowieso niet. Retailers hopen vooral dat shoppers al wat vroeger aan hun eindejaarsaankopen beginnen.
“Blackout Friday”
Waarnemers plaatsen wel kanttekeningen bij de trend: volgens analist GlobalData is de impact van het koopjesfestijn tanende – althans in het Verenigd Koninkrijk – en zal de omzetgroei dit jaar 2,2% bedragen tegenover 3,5% in 2018. Het effect verwatert doordat steeds meer retailers de aanbiedingen spreiden over een langere periode. Zo hopen ze het probleem van de logistieke flessenhals op te lossen. Een langere kortingperiode brengt evenwel met zich mee dat shoppers mogelijk meer en hogere kortingen verwachten, wat op de marges weegt.
Bovendien kunnen duurzaamheidsoverwegingen ertoe leiden dat sommige consumenten en detailhandelaren het evenement zullen mijden: de meest uitgesproken anti-Black Friday-actie zien we bij het internationale schoonheidsmerk Deciem (met één vestiging in Amsterdam). Het bedrijf, dat zichzelf “the abnormal beauty company” noemt, sluit komende vrijdag alle winkels onder het motto “Blackout Friday”. Wel geldt de hele maand november wel een korting van 23% op alles… De verklaring? We hebben ons publiek de voorbije jaren teleurgesteld, klinkt het. “In 2017 zijn onze servers drie keer gecrasht op Black Friday en het kostte ons 80 dagen (tegenover de geplande 15) om alle bestellingen te verwerken. In 2018 waren veel promoties al in de eerste drie uur dat we live gingen, uitverkocht.”
Groene vrijdag
In Frankrijk hebben intussen al zo’n 450 retailers zich geschaard achter de actie “Make Friday Green Again”, een initiatief van het duurzame modemerk Faguo dat de steun krijgt van onder andere Nature & Découvertes, Joone, Les Raffineurs en Picture Organic. Het merk liet zich inspireren door een eerdere campagne van outdoormerk Patagonia, dat in 2016 op zwarte vrijdag de actie “100 Percent Today, 1 Percent Every Day” lanceerde. Die operatie bracht wereldwijd 10 miljoen dollar op, een bedrag dat werd gedoneerd aan honderden lokale milieuverenigingen.
Dichter bij huis is er de actie Local Friday, een initiatief dat lokaal ambachtelijk talent en lokale winkeliers wil ondersteunen. In dezelfde sfeer lanceert Dille en Kamille de actie “Green Friday”: “Bij ons zit geluk niet in korting”, zegt algemeen directeur Hans Geels. “We doen liever iets goeds voor de natuur. Een concept als Black Friday, met alle overmatige consumptie die daar bij hoort, is letterlijk een zwarte dag voor het klimaat en de natuur. Wij willen met onze Green Friday een tegengeluid laten horen, en steunen daarom projecten voor het aanplanten van meer bos.” In samenwerking met Trees for All en het Belgische BOS+ wil de retailer 2500 m² nieuw bos laten aanplanten in Nederland, België en Costa Rica. Een gelijkaardige redenering bij Sofacompany: het Deens designmerk plant vrijdag geen kortingen maar 50 bomen per verkocht meubel, in samenwerking met Trees for the Future.
Ook modemerk FourRoses & Bronson, aanwezig in multimerkenboetieks én in de eigen winkels in Roeselare en Aalst, speelt niet mee: “In België is er geen Thanksgiving, we komen nog maar net in de kerstsfeer. De retail staat onder druk en nu al met kortingen gooien is gewoon onverantwoord”, klinkt het. Het merk lanceert “Give Back Friday” en schenkt vrijdag 15 euro per aankoop aan kinderfonds De Tondeldoos in het kader van De Warmste Week.
Verdeelde meningen
En de consument? In België zijn de meningen verdeeld: 23% van de consumenten is van plan om van de promoties in het kader van Black Friday gebruik te maken, 49% weet het nog niet, blijkt uit een rondvraag van IPG Mediabrands bij duizend Belgen. Jongeren en Franstaligen tonen het hoogste enthousiasme. Minder dan 8% meent dat het om neppromoties gaat. Uit een onderzoek van Kieskeurig.nl onder ruim 5200 Nederlandse consumenten blijkt dat er een grote groep consumenten is die Black Friday omarmt (57%), omdat zij goede ervaringen hebben met het fenomeen.
Maar er is tevens een groep sceptici (43%), waarvan ongeveer een derde de feestdag vooral associeert met misleiding. Vorig jaar ontdekte data-analist Daltix inderdaad dat verschillende retailers – waaronder Coolblue, bol.com en Krëfel – de prijzen voor hun producten in de aanloop naar Black Friday hadden laten stijgen, om shoppers daarna te verleiden met deals die mooier oogden dan ze werkelijk waren. Afwachten of dat dit jaar ook het geval is….
