Advocaten mogen geen initiatief nemen
Heel wat consumenten zagen tot dusver af van een rechtsvordering tegen een fabrikant of een leverancier van diensten omdat dit te veel zou kosten. Een groepsvordering waarin mensen met dezelfde klachten zich verenigingen kan daaraan verhelpen.
De groepsvorderingen moeten bij de rechtbank bij de rechtbank van Brussel worden ingediend door consumentenorganisaties zoals Test-Aankoop of door erkende verenigingen die geen economisch doel nastreven, minstens drie jaar bestaan en als maatschappelijk doel de regeling van collectieve schade hebben.
De vordering mag dus niet worden opgestart door een advocaat en evenmin door een belangengroep die snel na een betwisting wordt opgericht. Voor een situatie zoals in de VS waarbij advocatenbedrijven meteen een juridische slag beginnen om er zelf beter van te worden, moet dus niet meteen worden gevreesd.
Altijd eerst onderhandelingsfase
Voorts moet aan de rechtszaak altijd een onderhandeling tussen de organisaties en het geviseerde bedrijf voorafgaan. De betrokken partijen krijgen minstens tussen drie en zes maanden tijd om een schikking uit te werken, een periode die zelfs eenmalig kan worden verlengd. Slagen de partijen in om een schikking te treffen, dan wordt deze door de rechtbank bekrachtigd.
Pas indien de onderhandelingsfase niets oplevert, buigt de rechtbank zich opnieuw over het dossier. Eerst bekijkt die of het dossier ontvankelijk is of niet. Op die manier wil de wetgever vermijden dat er voor futiliteiten een zaak wordt opgestart.
Rechter bepaalt samenstelling groep
Tevens zal de rechtbank dan beslissen of er een opt-in, dan wel een opt-out volgt. Bij een opt-in krijgen consumenten de kans aan te sluiten bij een klacht, bij een opt-out moet men expliciet laten weten niet mee te doen. Is er sprake van lichamelijke schade, dan is er steeds een opt-in.
Bij de uitspraak duidt de rechtbank een schadeafwikkelaar aan. Alle leden van de groep ontvangen dan de schade waartoe is beslist. Bij een restbedrag bepaalt de rechter ook de bestemming. De regeling van de groepsvordering geldt ook alleen maar voor schade die na 1 september 2014 is ontstaan.