“Logistiek is marketing geworden”, ziet Heleen Buldeo Rai, onderzoekster stadslogistiek aan de Université Gustave Eiffel. Levering moet gratis en liefst nog dezelfde dag, want dat verwacht de consument. Maar is dat wel zo?
Consument is best flexibel
Als het gaat over e-commerce en duurzaamheid gaat de ‘last mile’ steevast met de aandacht lopen. Terecht of niet? Bezorgen aan de consument blijft inderdaad het duurste, belangrijkste én vervuilendste deel van de toeleveringsketen. Dat concludeert Heleen Buldeo Rai, die als postdoctoraal onderzoeker werkzaam is aan de Logistics City leerstoel van de Université Gustave Eiffel in Parijs, uit recent onderzoek. Recent bracht ze ook een boek uit over e-commerce en duurzaamheid, genaamd “Duurzaam online shoppen, praktijkgids voor e-commerce van morgen”.
Consumenten laten betalen voor levering is volgens het cliché gewoon geen optie, en wie geen ‘next day delivery’ aanbiedt is hopeloos achter. “Zelfs als de consument dat niet per se wil, voelt alsof het zo moet. Er is een marktstandaard gezet en zeker kleinere e-commercespelers kunnen het zich moeilijk permitteren om af te wijken. Logistiek is marketing geworden.”
Voor de consument hoeft het nochtans helemaal niet zo snel. “Uit internationaal onderzoek weten we dat de consument zich best flexibel kan opstellen, zeker als het gratis is. De onlineshopper is prijsbewust, dus dat laatste blijft het belangrijkste.” Bovendien zijn er andere dingen die de consument wil, maar waar veel minder rekening mee wordt gehouden. Zo vinden ze heel grote verpakkingen of bestellingen die in twee, drie keer aankomen veel storender dan een dag langer wachten. Buldeo Rai ziet ook vraag naar bijvoorbeeld levering op een dag naar keuze, wanneer mensen zeker weten dat ze thuis zijn.
Mondiale marktplaatsen vervuilen meer
Hoe zorg je dan voor duurzamere keuzes in die laatste mijl? Als retailer zijn er meerdere mogelijkheden om consumenten aan te sporen. Een eerste is financieel: gratis levering en retour voor wie langer kan wachten of korting op duurzame levering. Maar er zijn ook heel interessante andere opties, die Buldeo Rai in de praktijk nog te weinig ziet. Zo duidt Britse onlinesupermarkt Ocado de ecologische efficiëntie van tijdssloten aan met kleurverschillen. Ook het tonen van het CO2-verschil tussen de verschillende bezorgopties, of zelfs gewoon het aanduiden van de milieuvriendelijkste optie met bijvoorbeeld een groen blaadje, werkt echt. “Ga het gesprek aan met de consument, communicatie maakt werkelijk een verschil.”
Al is ook het voortraject van grote mondiale platformen zoals Amazon en AliExpress een stuk vervuilender dan lokale, fysieke handel. Die grote platformen hebben een heel andere voetafdruk dan bijvoorbeeld e-commercebestellingen bij een retailer als Schoenen Torfs, die alles op één plek opslaat en verzendt. Het argument dat platformen tussenpartijen uitschakelen is dus toch eerder een economisch dan een ecologisch argument.
“Bij AliExpress vliegen pakjes uit China de hele wereld rond. Gelukkig niet altijd per luchtverkeer, maar de B2C-platformen voelen de druk om bestellingen zo snel mogelijk bij de consument te krijgen, waardoor toch sneller naar vervuilende transportmiddelen wordt gegrepen”, legt Buldeo Rai uit. Ook de voorraden van fysieke winkels komen natuurlijk uit het Verre Oosten, maar het verschil met B2B-verzendingen zit hem in het bundelen. “Daardoor is er minder verpakking, zijn boten of treinen beter gevuld en verloopt het transport efficiënter.”
Retour naar de winkel
Of zelf je pakje gaan afhalen in de winkel zoveel beter is dan thuislevering, vergt nader onderzoek. Toch wijzen de eerste resultaten op een verschil: als mensen een bestelling gaan afhalen in de winkel, maken ze de verplaatsing toch iets doordachter dan als ze gaan funshoppen. Ze kiezen de plaats en het moment van afhaling meer op basis van hun bestaande traject, bijvoorbeeld naar het werk.
Zeker voor retours is de fysieke winkel belangrijk. “Retours moeten vooral zo snel mogelijk terug in omloop worden gebracht. Dat is het voordeel van ‘omgekeerde click&collect’: kledingwinkels kunnen teruggebrachte producten meteen terug in de rekken hangen. Het retourtraject moet minstens even efficiënt worden als het bezorgtraject, en dat is lang nog niet het geval.”
Toch blijft het natuurlijk zaak zo min mogelijk retours te hebben. “Retourzendingen vervuilen twee keer. Er kan nog heel veel gebeuren om te zorgen dat mensen minder verkeerd bestellen, van meer informatie geven over personalisatie tot artificiële en toegevoegde realiteit. Ik ken een Belgische omnichannelretailer die mensen zelfs opbelt als ze veel verschillende maten in hun karretje stoppen, met de vraag of ze hulp kunnen gebruiken. Maar we moeten er niet flauw over doen: de eerste stap is het consumentengedrag veranderen. Nog al te vaak bestellen mensen met het volle besef dat ze zullen terugsturen. Het is goed om dat te ontmoedigen.”
Foodretailers wijzen de weg
Een aantal goede voorbeelden die de weg tonen? Die zijn vooral te vinden in de foodretail, ziet Buldeo Rai. Die spelers nemen hun logistiek vaak in eigen handen. Zo steunt de Belgische leverancier van maaltijdboxen Foodbag op zijn eigen Foodwheels, waardoor het bedrijf kan uitblinken in duidelijke communicatie tegenover klanten. “Als het zo wordt aangebracht, begrijpen consumenten het duurzaamheidsargument wel. Al moet ook de service natuurlijk nog altijd prima zijn. Consumenten verwachten dat service en ecologie in balans zijn, het ene mag niet ten koste gaan van het ander.”
De Nederlandse onlinesupermarkt Picnic is nog zo’n uitblinker. Alle leveringen gebeuren met elektrische voertuigjes, terwijl de formule ook ver gaat in het plannen van zo efficiënt mogelijke routes – en daar erg goed over communiceert naar consumenten toe. Steeds meer speelt Picnic bovendien met vrijgekomen transportcapaciteit naar het einde van de ritten toe door ook retours op te halen.
Zelfs relatief kleine ingrepen zoals goed gevulde vrachtwagens en de herbruikbare verpakkingen waar RePack mee experimenteert, kunnen een groot verschil maken. Er zijn met andere woorden mogelijkheden genoeg om e-commerce duurzamer te maken.
