Dit jaar viert De Messenwinkel in Antwerpen zijn 160e verjaardag. Ooit begon het familiebedrijf als De Koordenwinkel, intussen komt de zesde generatie aan het roer van de zaak, die een hoog Harry Pottergehalte heeft behouden.
Oudste van de stad
Al sinds 1864 is De Messenwinkel een vertrouwd shoppingadres aan het Mechelseplein in het centrum van Antwerpen. “We zijn een van de trouwste huurders van de stad”, zegt Ingeborg Holthof, die al 27 jaar zaakvoerder is van het familiebedrijf. “Ik ben de vijfde generatie.” Onafgebroken stonden vrouwen aan het roer in de zaak, maar dat verandert binnenkort wanneer zoon Joannes Chevalier het bedrijf overneemt.
Dit is dus wellicht de oudste winkel van de stad die zich nog altijd op dezelfde locatie bevindt. De zaak werd in de loop van de jaren geregeld verbouwd en vergroot, stukje bij beetje: de gang erbij, de koer, het salon… De vloer vooraan is nog wel authentiek.
Koorden en bloem
“Mijn oma had De Koordenwinkel”, vertelt Holthof. “Koorden waren toen een belangrijk artikel. Elk kantoor had iemand die de hele dag dossiers vastbond met koorden. Ook patisseriedozen werden met kleine koorden dichtgebonden. Verhuizers hadden koorden nodig voor hun katrollen, schilders hadden een brug die je met touwen naar boven trok, de scouts hadden touw nodig… Als grotere klanten hadden we ook de theaters. En in de jaren 1970 had je de macramé-rage. Met kilometers macramétouw heeft mijn oma haar pensioen bijeen gespaard.”
Oorspronkelijk had de zaak ook een hoekje met bloem en patisseriegerei. “Mijn opa was bakker. Hij stelde een bloemmengeling samen voor Brusselse wafels, die we hier ook verkochten. Er kwam hier recent nog een vrouw van in de tachtig binnen om bloem te kopen, ook al verkopen we dat al meer dan vijftig jaar niet meer.”
Koks- en scheermessen
Pas vijftien jaar geleden stopte de winkel met de verkoop van koorden. “Mijn mama begon na de macraméperiode te zoeken naar iets anders. Ze had een klein artikel nodig en ze probeerde van alles: kartonnen dozen, vuilnisbakken, koperen bellen… In de jaren 1980 ging ze dan samenwerken met iemand die bestek van Wüsthof verkocht. Dat werkte. In andere grote steden heb je ook wel messenwinkels. Men noemt dat een “coutellerie”, maar we vonden een Franse naam niet geschikt in Antwerpen. We hebben ook meer dan enkel messen: veel scheergerief bijvoorbeeld. We verkopen zowat evenveel scheermessen als koksmessen.”
Holthof nam de winkel over in 1996 en breidde de zaak uit. De bvba achter de winkel heet overigens nog altijd De Koordenwinkel, pas na de overname door Joannes zal dat veranderen.
Mee met de tijd
Wat zijn de troeven van deze zaak? “Het authentieke gevoel, maar ook het duurzame karakter. We verkopen hier geen wegwerpmesjes. Elk product dat we verkopen moet in de eerste plaats goed zijn, en liefst ook mooi. We veranderen de winkel voortdurend, maar niemand ziet het, daar ben ik blij mee. Het gaat om het artikel. We worden vaak een “Harry Potter-winkel” genoemd. En iedereen krijgt hier dezelfde aandacht en service. Een goed team is belangrijk: je moet je medewerkers goed verlonen, inspraak geven, luisteren naar wat ze zeggen.”
Ook al ziet de winkel er misschien oud uit, achter de schermen is de onderneming helemaal up to date. Dat is ook een deel van de sleutel tot succes, denkt Holthof. “We zijn authentiek aan de voorkant, heel professioneel aan de achterkant, we gaan mee met de tijd. We hebben ingezet op digitalisering: omdat we zo veel verschillende producten hebben wordt het stockbeheer vergemakkelijkt. Je bekijkt de omzetstatistieken, maar ook je buikgevoel blijft belangrijk, leert mijn ervaring.”
“We hebben ook al heel lang een webshop, we zitten op alle socialemediakanalen. Online vertegenwoordigde 10% van de omzet, maar dat aandeel is gezakt, terwijl de winkelomzet wel groeit. Veel mensen zoeken eerst online en komen dan toch kopen in de winkel. Als je dat wegdenkt, dan is het gedaan.”
Cursussen
Wat was in de loop van de jaren het beste idee van de onderneemster? “Het organiseren van cursussen. Het scheren heeft ons terug op de kaart gezet: er was opeens een hype rond scheren met een open scheermes. We hebben ons daar toen in verdiept. Boven café Den Bengel op de Grote Markt gingen we scheercursus geven. We hadden enorm veel inschrijvingen, ook Gazet Van Antwerpen, radio en tv kwamen erop af. Dat gaf ons een enorme boost. We gaven die cursussen ook in Bokrijk en in het Huis van Alijn in Gent.”
De Messenwinkel organiseert op zaterdagen nog steeds betalende cursussen in messen slijpen, snijden met een koksmes en af en toe scheren. “Dat doen we van januari tot mei en dan van september tot november, in een ruimte boven de winkel: heel het huis gebruiken we nu, met een fotostudio op het tweede verdiep en een cursuslokaal op het eerste. In de kelder verpakken we de onlinebestellingen.”
Vat is het grootste gevaar voor het voortbestaan van de winkel? “Je moet gezond blijven kijken naar je concurrentie online, maar niet zomaar meegaan in het concurreren op de prijs. Je mag niet in de val trappen van het degraderen van je producten. We gaan geen producten verkopen waar je onvoldoende marge op haalt. We hebben hier niets dat niet verkoopt. We doen ook niet aan afprijzingen of solden.”
Trouwe klanten en toeristen
De Messenwinkel heeft een trouw cliënteel. Vaste klanten blijven terugkeren om hun messen te laten slijpen, bijvoorbeeld: “Dat is één van onze successen. Een keer in de week werkt een slijper voor ons. Ook voor scheerzepen blijven klanten terugkomen.”
De laatste jaren trekt de winkel ook opvallend meer toeristen. “Vroeger hielden toeristen zich aan hun papieren plannetje, vandaag gebruiken ze Tripadvisor. Daardoor geraken ze nu makkelijker tot hier. Het Mechelseplein kende de afgelopen tien jaar ook wel een heropleving. De opening van luxehotels in de wijk brengt meer chique volk naar de zaak. Er zijn ook de theaters in de buurt, waardoor er veel mensen voorbijwandelen. De tram stopt voor de deur, mensen komen naar de etalage kijken. We merken dat mensen hier komen voor wat we in de etalage leggen, of wat we online promoten.”
Straks begint er een nieuw tijdperk voor de zaak: met Chevalier komt nu de zesde generatie aan het roer. “Ik ben hier opgegroeid, ik liep hier als kind al rond, het is mijn tweede thuis. Nu is het zover: mijn mama wil met pensioen. Ze zei me: als je het wil overnemen, ’t is het moment. Ik begon op mijn zestiende als jobstudent hier in de winkel, maar voor ik het bedrijf mocht overnemen, moest ik eerst elders ervaring opdoen. Ik heb wat gestudeerd, in een ijzerwarenhandel gewerkt en vijf jaar dakwerken gedaan. Zo heb ik hard leren werken en leren ondernemen.” De Messenwinkel is in goede handen.
Dit is de tweede aflevering van de artikelreeks ‘Uniek & Authentiek’ waarin hoofdredacteur Stefan Van Rompaey van RetailDetail en internationaal retailexpert Erik Van Heuven in de retailgeschiedenis van Antwerpen duiken en belangrijkste spelers interviewen. Samen schreven ze het boek Future of Department Stores (Lannoo Campus, 2020) en de gelijknamige de artikelenreeks met Europese CEO’s en eigenaars van warenhuizen. Dit jaar zetten ze elke maand een oude en authentieke Antwerpse handelszaak in de kijker.
