Er moeten strengere regels komen om nieuwe supermarkten te openen, vindt nu ook Unizo. Al te vaak komen nieuwe supermarkten of baanwinkels er toch, ondanks negatieve adviezen of vergunningsaanvragen.
Is er wel wildgroei?
In tien jaar tijd is het aantal supermarkten in Vlaanderen en Brussel met meer dan 50% gestegen. Unizo noemt het een “wildgroei aan handelsoppervlakte”, met 2022 zelfs als een recordjaar voor België. 66.302 m² aan nieuwe ontwikkelingen kregen een vergunning (waarvan de helft in Vlaanderen) en voor 2023 en 2024 zit er nog eens 50.000 m² in de pijplijn, berekende CBRE.
Nochtans waren er nog nooit zo weinig winkels in Vlaanderen en Brussel. Op drie jaar tijd zijn bijna 2.400 handelszaken verdwenen. Sinds 2016 hebben de honderd grootste ketens in België gezamenlijk ook 11,3% minder verkooppunten. Meer zelfs, in totaal komt er volgens Locatus sinds 2020 zelfs geen winkeloppervlakte meer bij.
Waar komt het idee van die wildgroei dan vandaan? Het klopt dat die honderd grootste ketens – met de supermarktketens steevast aan de leiding – 12,9% meer vierkante winkelmeters in beslag nemen. De oppervlaktes stijgen dus, terwijl de winkelaantallen dalen. Kleine winkels die verdwijnen worden op die manier vervangen door nieuwe, vaak grotere projecten, waarvoor dan ook nieuwe vergunningen nodig zijn. Het gaat met andere woorden om een vernieuwing van het winkelpark, eerder dan een uitbreiding.
Druk langs alle kanten
Unizo vindt het vooral niet kunnen dat nieuwe winkels er vaak toch komen, ook al is er een negatief advies van het Vlaams agentschap voor Innoveren en Ondernemen (Vlaio) of zelfs een negatieve beslissing van de gemeente. 66% van de negatieve adviezen van Vlaio leggen de gemeenten naast zich neer, blijkt uit cijfers die CD&V-parlementslid Robrecht Bothuyne opvroeg.
Gemeentes durven vaak niet weigeren, stelt Unizo, deels omdat ze een procedureslag vrezen. Vaak tekenen aanvragers dan namelijk beroep aan bij de provincie, waar ze in meer dan de helft van de gevallen alsnog een vergunning krijgen. “Een duidelijke visie ontbreekt. Daarom is er dringend nood aan een ‘detailhandelsplan Vlaanderen’”, zegt Unizo-topman Danny Van Assche, die pleit voor een extra beleidsvisie voor ruimtelijke plannen.
Er is op Vlaams niveau nochtans al het decreet Integraal Handelsvestigingsbeleid, dat in 2022 nog een herziening onderging. Dat decreet pleit voor de kernversterking die ook Unizo wenst, maar laat voor afzonderlijke dossiers echter nog te veel ruimte aan “ad-hocinterpratie”, meent Van Assche. Duidelijk is alvast dat de “overbevolking” in supermarktland plots een heet hangijzer is, dat langs verschillende kanten de politieke agenda op wordt geduwd. Vakbond ACV Puls vraagt zelfs al een radicale supermarktstop.
