De combinatie van een driemaal hogere energiefactuur, een huurindexering en stijgende loonkosten brengt zelfstandige supermarkten in de problemen. Carrefour-franchisenemer Frederic Van Landeghem maakt de rekening en grijpt in.
Tot eind 2024?
Het zal wat frisser blijven in de winkels, de lichten worden vroeger gedimd, deuren en zonnepanelen moeten soelaas brengen. Ondernemers doen wat ze kunnen om de energiefactuur onder controle te houden. “In het slechtste geval duurt deze energiecrisis tot eind 2024: daar bereid ik me mentaal op voor”, zegt Van Landeghem. Hij baat tien vestigingen uit van Carrefour Market en drie van Carrefour Expres. Tot voor de energiecrisis waren alle winkels rendabel, maar nu stijgt de energiekost exponentieel.
“De facturen zijn al vanaf september 2021 aan het stijgen, intussen liggen ze een factor twee à drie hoger dan een jaar geleden. In onze supermarkt in Erpe-Mere zijn we 62.000 euro meer kwijt, van januari tot oktober. In Nazareth is dat 68.000 euro, in Desselgem 83.000 euro… Vorig jaar betaalde ik maandelijks 35.000 euro voor gas en elektriciteit voor mijn tien supermarkten. Vandaag is dat maar liefst 117.000 euro meer. Dan spreken we nog niet over de loonkost: bij ons is die al verschillende keren met 2% omhoog gegaan. Dat cumuleert. Daar komt dan ook nog eens de huurindex bij, waardoor de huur 8% duurder wordt. Voor een gemiddelde Market betalen we 100.000 euro huur op jaarbasis, tel daar dus ook nog eens 8.000 euro bij…”
Energiebesparende maatregelen
Kort samengevat: als je voor een supermarkt 10.000 euro meer aan huur, 40.000 euro meer aan loonkosten en 70.000 euro meer aan stroom moet betalen, dan leidt dat onvermijdelijk tot een negatief resultaat. Wat kan je daar tegen doen als ondernemer?
“Carrefour heeft een hele roadmap uitgeschreven, met vele kleine ingrepen die samen toch een verschil maken. Sommige zijn voor de hand liggend, andere wat minder. We hebben bijvoorbeeld timers geïnstalleerd op de drankenfrigo’s van Coca-Cola en Red Bull, zodat die ’s nachts uitstaan. Dat bespaart 200 à 500 euro op jaarbasis. De computers en de schermen afzetten levert 5 tot 10 euro per maand op.” De verwarming gaat op 18° in plaats van 20°. De verlichting op alle parking gaat ’s avonds al een half uur na sluitingstijd uit.
“We hebben deuren besteld voor alle koel- en diepvriesmeubels. In afwachting dekken we ze ’s nachts af met piepschuim. We hadden al zonnepanelen op een deel van onze winkels, nu gaan we er overal installeren, maar er zijn lange wachttijden. Met deuren en zonnepanelen zouden we een rendement van 25% moeten kunnen halen op de totaalfactuur.” Alles samen zal Van Landeghem zo 600.000 euro investeren aan energiebesparende maatregelen.
Herschikking
Er verschijnen al een tijdje alarmerende cijfers over de financiële situatie bij de zelfstandige supermarkten. Wordt dit de crisis te veel voor sommige ondernemers? “Carrefour doet grote inspanningen voor zijn franchisenemers, ze steunen bijvoorbeeld ook onze aankopen in zonnepanelen. Maar een winkel die vroeger break-even draaide, zal nu in het rood gaan. Dat haal je niet meer op. Carrefour zal niet alle winkels kunnen redden, omdat het economisch niet verantwoord is.”
Volgens veel waarnemers zijn er momenteel eigenlijk te veel supermarkten in België. Je zou kunnen stellen dat deze energiecrisis voor een welkome schifting kan zorgen in de foodretail, maar zo ziet Frederic Van Landeghem het niet. “Ik geloof niet dat het aanbod sterk zal verkleinen: het landschap zal wel herschikt worden, nieuwe mensen gaan dezelfde locaties uitbaten. Er zijn winkels die lijden onder te hoge investeringen of een slecht beheer. Als daar een andere, gemotiveerde ondernemer met een schone lei in kan starten, dan kan het wel een mooi verhaal worden. Er zullen per enseigne misschien wel twintig vestigingen sluiten, die men niet meer rendabel kan krijgen.”
Overbruggingskredieten en flexi-jobbers
Voor zijn eigen winkels vreest de ondernemer niet meteen. “Ik heb het voordeel dat we een goeie marge genereren. Sommige van onze winkels zullen misschien twee jaar verlieslatend zijn, maar ze komen er wel door. De betere winkels zullen eerder break-even draaien of een klein resultaat boeken. We gaan het wel overleven. Maar een winkel die voor deze crisis break-even draaide en die nu de energie, de huur en de personeelskosten ziet stijgen, dat zal niet evident zijn. En dat geldt voor alle enseignes. Het break-evenpunt stijgt voor alle winkels.”
Grotere supermarkten verteren de kostenstijgingen beter dan kleine, omdat ze de kosten kunnen opvangen met een hogere omzet. “Er zijn winkels waarvoor de energiekost nu wel 3% van de omzet bedraagt, dat is ongezien. In een grotere winkel stijgt het van 0,6 naar 1,2%.”
Of er overheidsmaatregelen zijn die kunnen helpen? “Overbruggingsleningen vind ik een zeer correcte maatregel voor een gezond bedrijf dat tijdelijk in cashnood geraakt.” Door de crisis komen er nu wel meer flexi-jobbers op de markt, en dat helpt, zegt Van Landeghem. “Dat zijn vaak heel betrouwbare mensen die door de crisis een cent willen bijverdienen. Zo kunnen we flexibeler omgaan met de bezetting en de personeelsplanning, om de kosten onder controle te houden.”
Uitdagende kerst
Het koopgedrag wijzigt intussen ingrijpend, en dat al sinds januari-februari. “De gemiddelde korf is met 15% gedaald terwijl de inflatie 11% bedraagt. Mensen kopen nu meer goedkopere huismerkproducten in plaats van merken. Voor mij is dat oké, ik ben blij dat de klanten blijven komen en dat ze beseffen dat ze bij Carrefour ook goedkoop kunnen winkelen. Maar daardoor volgen de omzetten de inflatie niet. Dat is een lastige spiraal.”
“Soms zie je een prijsverschil van 50% tussen het A-merk en het Carrefour-merk. Dan is de keuze rap gemaakt. We houden wel eens blinde degustaties met de teamverantwoordelijken, en soms kwam zelfs het discountmerk er als beste uit. En als het A-merk het lekkerst is, dan moet je toch de vraag stellen of het 60% meer waard is? Meestal is het antwoord nee…”
Het wordt dan ook een meer dan uitdagende kerstperiode. Dat kerstdag en nieuwjaarsdag dit jaar op een zondag vallen, is voor de zelfstandige winkeliers dan ook nog een bijkomende tegenvaller. “De consument zal misschien wel minder op restaurant gaan en eerder kiezen een budgetvriendelijk familiaal feestmaal: de champagne wordt ingeruild voor een cava, de visschotel voor een gourmetschotel. Als we hetzelfde cijfer draaien als vorig jaar, zullen we blij mogen zijn.”
Alarmbel
De Carrefour Markets van Frederic Van Landeghem zijn niet de enige supermarkten die het moeilijk hebben: het geldt voor de meeste franchisewinkels in de voedings- en horecasector. Michaël Rosin, voorzitter van de Belgische Franchise Federatie (BFF) trekt daarom mee aan de alarmbel.
“Zowel de federale als de Vlaamse regering voerden de laatste maanden steunmaatregelen in, maar deze volstaan bijlange niet om de torenhoge energiefacturen op te vangen. We vragen nog meer compensatie en gerichte beschermingsmaatregelen zoals een beperking van de indexering van de winkelhuurprijzen en dit zeker voor de slechtst geïsoleerde panden. Daarnaast vragen we een hogere investeringsaftrek voor energiebesparende investeringen. Zo niet dreigen er veel franchisewinkels in de voedings- en horecasector over kop te gaan.”
