Ongelooflijk maar waar: sinds de coronacrisis is het aantal leegstaande panden… gedaald, voor het eerst sinds Locatus veertien jaar begon met de leegstand te tellen. Toch is dat niet per se goed nieuws, zegt de onderzoeker.
Minder lege winkelmeters
Tot nu toe steeg de leegstand elk jaar, waardoor die op veertien jaar tijd meer dan verdubbelde: van 5,1% leegstaande panden in 2008 tot 11,8% leegstand begin 2021. Dit jaar is er echter een opvallende trendbreuk te zien: voor het eerst stonden begin 2022 minder panden leeg dan een jaar eerder. De leegstand zakte naar 11,6%, goed voor 23.405 ongebruikte winkelpanden.
Ook in oppervlakte is de leegstaand vorig jaar gedaald, meldt het locatie-analysebureau. Procentueel daalde de leegstand van 10,1% in retailoppervlakte aan het begin van 2021 naar 9,8% aan het begin van 2022. In absolute zin is er vorig jaar ruim 100.000 m² aan retail minder leeg komen te staan.
Coronaboost blijft niet duren
Goed nieuws dus, al is het te voorbarig om victorie te kraaien. Ondanks een (langzaam) herstel van de bezoekersaantallen in de centrumsteden, is het aantal passanten nog lang niet op pre-coronaniveau. Locatus vreest dat de overheidssteun voor handelszaken er wellicht voor zorgt dat ook winkels blijven bestaan die eigenlijk niet meer levensvatbaar zijn. Nu de overheidssteun stopt, zullen deze spelers in 2022 waarschijnlijk omvallen. Dat het aantal modewinkels in België vorig jaar minder sterk is gedaald dan in voorgaande jaren, wijst alvast in die richting.
Door het coronavirus veranderde ook de consumptie: het aantal buurtkruideniers en woonwinkels is in 2021 plots gestegen, na jaren van daling. Zal die groei echter blijven nu de huizen zijn herinricht en mensen weer meer op restaurant gaan in plaats van zelf te koken?
Als mensen ook weer meer naar kantoor gaan, valt de thuiswerkboost weg voor lokale winkels in kleinere dorpen en steden. Het waren immers vooral de middelgrote en kleinere winkelgebieden waar de leegstand het sterkst daalde. In de grootste centra van België is de leegstand in 2021 daarentegen verder opgelopen, terwijl ook retailparken en baanwinkels een stukje leegliepen.
Huurprijzen eindelijk gedaald
Toch zijn er eveneens blijvende positieve signalen. Door de coronacrisis zijn de huurprijzen voor winkelpanden eindelijk gedaald, waardoor het voor sommige retailers eindelijk weer haalbaar wordt om zich in de stadscentra te vestigen.
Bovendien hebben veel leegstaande panden een andere functie gekregen. Van de bijna 24.000 panden die op 1 januari 2021 leegstonden, hadden er bijna 2.800 aan het eind van het jaar geen retailfunctie meer. Deze panden waren gesloopt of werden omgebouwd naar woningen of kantoren. België gaat daarmee verder op de trend die al in 2020 was ingezet, namelijk het terugdringen van het overaanbod aan winkelpanden.
Waalse steden moeten saneren
In Wallonië is de leegstand het sterkst gedaald, van 13,7% naar 13,3% op een jaar tijd. In Vlaanderen ging het van 10,9% naar 10,8% en is er dus nauwelijks verschil. In Brussel steeg de leegstand zelfs nog: van 11,2% naar 11,4%. Ook binnen Wallonië zijn er grote verschillen, ziet Locatus: Louvain-la-Neuve en Soignies hebben bijvoorbeeld “een prima gevuld centrum”, terwijl in Verviers, Charleroi en Seraing liefst één op drie panden leeg staat. Voor Vlaanderen en Brussel gaf Locatus dit jaar geen specifieke cijfers per stad vrij.
Locatus stipt aan dat de situatie niet komt door de overstromingen van afgelopen zomer, hoe erg die ook waren: al deze centra hebben al meer dan tien jaar een ruim bovengemiddelde leegstand. “In deze steden zal het retailaanbod grondig gesaneerd moeten worden en zal er creatief gekeken moeten worden naar het toevoegen van andere publieke functies in het centrum. Tot slot zijn deze centra simpelweg te groot”, luidt het: “De transformatie van een centrumgebied is geen makkelijk proces, maar in een aantal Waalse centra is de situatie dusdanig dat niets doen geen optie meer is.”
