Al jaren weet Waregem z’n leegstandscijfer onder de acht procent te houden. Geen toeval, wel het resultaat van beleid: de motor van het kernwinkelgebied is openlucht shoppingcenter Het Pand, dat door de stad zelf wordt uitgebaat – een unicum! – en momenteel een grondige renovatie ondergaat.
“Ideale winkelstad”
Momenteel staat zowat 10 procent van de winkelpanden in Vlaanderen leeg: het gaat om meer dan 5.000 panden. Bovendien zullen ruim 20.000 retailers – zowel winkels, horeca als diensten – hun zaak noodgedwongen sluiten het komende anderhalf jaar, voorspelt marktonderzoeksbureau Locatus. De grote klap na de coronacrisis moet nog komen, de urgentie is hoog. Vooral de sterke toename van winkeloppervlak buiten de dorpskernen baart beleidsmakers zorgen: daardoor daalt de passage in de winkelkernen.
Fataal hoeft deze situatie nochtans niet te zijn. Er is één stad in Vlaanderen die het de laatste jaren opvallend goed doet: in Waregem is er beduidend minder structurele leegstand. Wat is het geheim van deze “ideale winkelstad”? RetailDetail sprak met burgemeester Kurt Vanryckeghem, die als Vlaams volksvertegenwoordiger recent ook mee z’n handtekening zette onder de resolutie handelskernversterking, met schepen Kristof Chanterie, onder meer bevoegd voor ruimtelijke ordening en economie en tevens voorzitter van Het Pand, en met Bart Verschelde, directeur van het Waregems Autonoom Gemeentebedrijf WAGSO dat winkelcentrum Het Pand exploiteert.
Succesvolle Waregembon
Waregem is met 38.500 inwoners de vijfde stad van West-Vlaanderen. De winkelstad kent een regionale aantrekkingskracht: “We beschouwen de ruit tussen Kortrijk, Deinze, Oudenaarde en Tielt als ons hinterland. We verspreiden onze centrumfolder in 110.000 brievenbussen in Waregem en 14 omliggende gemeenten.” De bevolking groeit jaarlijks aan met 300 à 400 inwoners. De stad staat bekend voor evenementen als de wielerklassieker Dwars door Vlaanderen, recent het Belgisch Kampioenschap wielrennen, en uiteraard ook Waregem Koerse, met de bijhorende feesten in het stadscentrum. “Die evenementen zetten Waregem op de kaart.”
De stad stelde een city coach aan om de handelaarsvereniging te ondersteunen en introduceerde met de Waregembon wellicht de meest succesvolle lokale aankoopbon van heel Vlaanderen, goed voor bijna 800.000 euro op jaarbasis. “Bovendien hebben we bij wijze van corona-relancemaatregel voor één miljoen euro bonnen uitgedeeld – 25 euro per inwoner. Die bonnen moeten in Waregem worden besteed, bijna driehonderd winkels doen mee. Voor hen is het gratis. Dat werkt enorm goed als cadeaubon. We zien dat slechts 30 procent van de besteding naar warenhuizen gaat.”
Mobiliteits- en parkeerbeleid
Erg belangrijk in het handelsbeleid is een mobiliteits- en parkeerbeleid op maat van deze stad. “We zijn geen voorstander van verkeersvrije straten, wel van verkeersluwe straten. Er is betalend parkeren in het centrum, maar de tarieven zijn laag. In de twee ondergrondse parkings in het centrum is het eerste uur gratis, vervolgens een halve euro per uur. Verder buiten het centrum is parkeren gratis. We hebben ook 75 shop & go plaatsen, waar mensen 30 minuten kunnen parkeren, wat voor veel rotatie zorgt.”
Een groot horeca-aanbod draagt bij tot de beleving in het stadscentrum. Voor nieuwe baanwinkels is de stad streng: “In de mate van het mogelijke sturen we het assortiment. We hebben een ruimtelijk uitvoeringsplan opgesteld waarin staat dat er in de periferie geen shoppinggoederen mogen terecht komen. Wel een keukenzaak bijvoorbeeld, maar geen mode.” De lokale handel heeft de coronacrisis goed verteerd. Het afgelopen halfjaar zijn er zo’n 25 nieuwe zaken bijgekomen in Waregem, waaronder verschillende horecazaken. “We hebben geen weet van zaken die failliet gingen of gestopt zijn – misschien komt dat nog. De ondersteuningsmaatregelen hebben gewerkt, ook wij hebben getroffen sectoren ondersteuningspremies gegeven.”
Sleutel zelf in handen houden
In het winkelbeleid van Waregem is een unieke rol weggelegd voor Het Pand, het binnenstedelijk openluchtwinkelcentrum dat al bijna vijftig jaar eigendom is van de stad. “Een PPS-project avant la lettre. Het is van goudwaarde gebleken: we hebben als stad de sleutel zelf in handen. Zo werken we ook een beetje marktregulerend op het vlak van huurprijzen, bijvoorbeeld. Het Pand is de motor van ons handelscentrum. Het is niet enkel een shoppingcenter: ook ons stadhuis is er gevestigd, het postkantoor, kantoren, horeca…”
Het is een combinatie die werkt: het postkantoor ontvangt elke dag 400 bezoekers, het stadhuis nog meer. Bovendien bevindt dat shoppingcenter zich op een belevingsplein met drie horecazaken met terrassen. “Daarom hebben we beslist om de renovatie zelf in handen te nemen. Het is de bedoeling dat de stad het blijft exploiteren. Deze investering van 17,5 miljoen euro moet niet alleen Het Pand klaar maken voor de volgende dertig jaar maar ook een stimulans zijn voor de handelaars op de markt en in onze twee historische winkelstraten.”
Albert Heijn als trekker
De stad heeft ervoor gekozen om het openluchtwinkelcentrum niet te overdekken, maar om luifels te voorzien zodat mensen ook bij minder goed weer droog blijven. “De luifels en de etalage trekken we op naar vijf meter hoogte. Het geheel krijgt een moderner uitzicht. Er komt 800 vierkante meter winkelruimte bij, met de mogelijkheid om panden samen te voegen, omdat er vraag is naar iets grotere modules. We investeren in duurzaamheid met hoogrendementsbeglazing en warmtepompen. Ook de aanpalende parking wordt vernieuwd. Er zijn 700 parkeerplaatsen onder en rond het winkelcentrum. Die beheren we zelf, waardoor we de tarieven laag kunnen houden.”
Het project is momenteel voor iets meer dan 60 procent verhuurd, waarvan de helft winkeliers die terugkeren. “Voor de andere helft hebben we al enkele nieuwe huurders, waaronder Albert Heijn met een supermarkt van 2.000 vierkante meter. Het pand had altijd al een supermarkt: Unic, Carrefour, Smatch… Via vastgoedconsultant Ceusters, die ons begeleidt bij het zoeken naar huurders, kwam de interesse van Albert Heijn. We zijn ervan overtuigd dat het een trekker wordt die mensen naar Het Pand zal brengen die er anders misschien niet zouden komen.”
Huurders gezocht
De bestaande huurders konden tijdens de werken tijdelijk terecht op andere, leegstaande locaties: enkelen openden een pop-up buiten het kernwinkelgebied, andere betrokken een leegstaand pand in het kernwinkelgebied. “Mede daardoor is onze leegstand nu zeer laag. Die panden gaan volgend jaar opnieuw leeg komen en dat bereiden we nu al voor. We doen daarvoor beroep op de “profploeg” die minister Crevits in het leven riep: een team van experten waarop gemeenten beroep kunnen doen voor advies.
De stad is nog op zoek naar enkele nieuwe huurders: dat kunnen zowel ketens als zelfstandige handelaars zijn. “Er lopen heel wat contacten met geïnteresseerde partijen. We zouden graag nog een mooie modeketen verwelkomen, maar in die sector wacht men nog af, wat niet onbegrijpelijk is.” De opening staat gepland tegen Waregem Koerse volgend jaar in augustus – als alles meezit. “Hopelijk zal de huidige grondstoffenschaarste geen impact hebben op de timing van de bouwwerken. We gaan ervan uit dat we het halen.”
