In februari viert Helios z’n honderdste verjaardag. De Antwerpse buurtwinkel, gespecialiseerd in snoepgoed en vers gebrande koffie, is tot ver buiten de stadsgrenzen bekend: “We zijn een conceptstore avant la lettre.”
Vierde generatie
Ambachtelijke producten vormen de rode draad in het aanbod van Helios, de buurtwinkel in de Antwerpse Statiestraat, vlakbij het treinstation Berchem. Doopsuiker was hier ooit dè specialiteit, maar door veranderende tradities en een gewijzigde bevolking is het belang van dat assortiment de afgelopen jaren fel verminderd. Het verschil maakt de zaak vandaag met een ruim assortiment zelf gebrande koffie, 120 soorten losse thee, een breed aanbod chocoladespecialiteiten en pralines, snoepgoed, honing, confituren, koekjes en Italiaanse specialiteiten.
Dat laatste mag niet verbazen, want uitbaters Juliette Mosca en Feliciano De Luca leerden elkaar kennen in het Italiaanse Siena. In 1991 keerden ze terug naar Antwerpen, om het goed draaiende familiebedrijf verder te zetten na het pensioen van de vader van Juliette. De vierde generatie onderneemt hier nu al meer dan drieëndertig jaar. Op zondag 2 februari plannen ze een feestje: dan viert Helios z’n honderdste verjaardag.
Koffie van de maand
Het concept is in die eeuw nauwelijks veranderd: koffie blijft de belangrijkste categorie. “We kopen groene bonen aan uit alle mogelijke landen: Guatemala, Bolivia, El Salvador, Ethiopië, Tanzania, India… Een koffiemakelaar helpt ons bij dat aanbod,” vertelt Juliette. “Branden doen we zelf. We houden het op prijsvriendelijke koffies, geen exclusiviteiten van meer dan honderd euro per kilo uit Jamaica of Tenerife bijvoorbeeld. Klanten komen terug voor onze ‘koffie van de maand’, die elke keer wisselt.”
In 2010 won Helios de eerste editie van de Gouden Glimlach en mocht de zaak zich een jaar “de beste buurtwinkel van ’t stad” noemen. “We blijven bescheiden, maar Helios is bekend tot ver buiten de stadsgrenzen. Ik noem dit een conceptstore avant la lettre. Wij maken mensen gelukkig: met koffie, snoep, chocolade… maar ook altijd met een uitleg en veel liefde. We lachen hier veel. We hebben trouwe klanten, maar we trekken er ook nieuwe aan. Ons cliënteel is een afspiegeling van de lokale samenleving. Toeristen komen hier amper.”
Goede ligging
De buurt is in de loop der jaren wel ingrijpend veranderd. “In de jaren zestig en zeventig waren er hier geen supermarkten, in de Statiestraat had je wel tweehonderd winkels.” Met de doorbraak van de supermarkten moesten veel buurtwinkels sluiten, maar Helios bleef overeind. “We hebben nooit toegevingen gedaan op de kwaliteit van onze producten. We luisteren naar onze klanten: als ze naar een specifiek producten vragen dan gaan we op zoek. Dat zijn geen grote investeringen.”
Mensen waarderen deze wijk nu meer dan vroeger, denken de ondernemers. Vroeger was het een wat achtergestelde buurt, maar de straat is intussen deels met Europees geld heraangelegd. “Veel inwijkelingen begonnen hier een winkel, maar nu verhuizen ze. Er komen tweeverdieners in de plaats, vastgoed wordt duur. Nu beseffen we pas hoe goed deze ligging is, met vlakbij het station, de buslijnen, de tram, de scholen. Oudere klanten die verhuisd zijn, komen nog speciaal met de bus hier naartoe, voor ons aanbod met sinterklaas, kerst of Pasen.”
Sierlijk handschrift
Helios waakt over de authenticiteit, maar probeert ook geregeld met nieuwigheden uit te pakken. “Daarvoor bezoeken we beurzen. En dankzij onze kinderen houden we voeling met de jongere generaties.” Reclame maakt de winkel niet veel: “We zijn wel actief op Facebook, Instagram en TikTok, maar we moeten het vooral hebben van mond-aan-mondreclame.”
Opmerkelijk: alle prijskaartjes en pancartes in deze winkel zijn sierlijk met de hand geschreven. “Ik had het mooiste schoonschrift van de school”, lacht Juliette. “Ik heb dat altijd graag gedaan. Ik schrijf met de hand om artikelen snel in de winkel te zetten. Ik ben niet tegen informatica, maar ik heb er geen tijd voor. Ook onze voorraden beheren we handmatig. Doordat we al zo lang actief zijn, voelen we aan wat onze klanten willen. Onze zoon zet het wel in de computer, want de boekhouder wil alles digitaal.”
Concurrentie van franchisesupermarkten
Juliette en Feliciano investeren moeite en tijd om de zaak te behouden zoals ze is, zo authentiek mogelijk, met een excellente service. Online verkopen doen ze niet: “We zijn maar met z’n tweeën. Mensen willen hun bestelling morgen in huis, dat kunnen wij niet waarmaken.” Of ze ook gevaren zien? “De concurrentie van supermarkten neemt toe. Er zijn er wel dertien in een straal van een kilometer rond onze winkel. Franchisewinkels spelen in op evenementen, tonen ondernemerschap. Ze beginnen ons te imiteren. Onze grossisten kunnen niet anders dan zich overleveren aan de retail: ze willen ook groeien en er zijn niet genoeg winkels zoals de onze.”
De zaak is altijd binnen de familie gebleven. Is de opvolging verzekerd? “Onze kinderen zijn 29 en 32, ze hebben hun eigen leven. We zouden het fijn vinden als ze het overnemen, maar wij gaan er nog een tijd mee door, zolang het kan. Ik heb aan de kinderen beloofd dat we de winkel tiptop in orde houden, dat we niet gaan slabakken naar het einde van onze loopbaan. We hebben het geluk dat we eigenaar zijn van het pand. Onze zoon toont zich wel betrokken, hij is trots op de zaak.”
Dit is de tiende aflevering van de artikelreeks ‘Uniek & Authentiek’, waarin hoofdredacteur Stefan Van Rompaey van RetailDetail en internationaal retailexpert Erik Van Heuven in de retailgeschiedenis van Antwerpen duiken en belangrijkste spelers interviewen. Samen schreven ze het boek Future of Department Stores (Lannoo Campus, 2020) en de gelijknamige de artikelenreeks met Europese CEO’s en eigenaars van warenhuizen. Ze zetten elke maand een oude en authentieke Antwerpse handelszaak in de kijker.
